Gedurende de afgelopen week, hingen dag na dag de wolken dreigend zwart in de lucht zonder dat er een druppel regen uit viel. Als je dan onderweg bent naar Berlijn en Moskou is de vergelijking met de atoomdreiging van een paar decennia geleden al snel gemaakt. Met die herinneringen aan de gespannen tijd nog goed in mijn geheugen, kom ik er niet onderuit. De koude oorlog, en ook nu wil de bom maar niet barsten.

Ook bij een aantal Duitsers is de herinnering aan vroeger nog aanwezig. Of misschien is het geen herinnering maar gewoon nog steeds actualiteit. \'Atomkraft, nein Danke!” staat er zo nu en dan achterop auto\'s te lezen. De welbekende gele stickers die bij ons al zo\'n 25 jaar geleden langzaamaan uit het straatbeeld verdwenen.\' Inmiddels is het onderwerp in Nederland zelfs bij de meest linkse partij ergens naar de laatste pagina\'s van het programma verdwenen maar hier gebeurt wat anders: Het heeft resultaat. Windmolens draaien in grote groepen hun rondjes, menig dak is voorzien van zonnepanelen en biogasinstallaties bij boerderijen zijn ook bepaald geen zeldzaamheid.

De traditionele Duitse cultuur is tussen al deze vooruitstrevendheid met enige fantasie ook nog zichtbaar. Akkers met aardappelen voor de Kartoffelsalat, gerst voor het bier, tarwe en rogge voor het brood, maïs en bieten voor de varkens, die op hun beurt weer voor de Bratwurst bedoeld zijn. Veld na veld trekt aan mij voorbij. Het oosten doet wat dat betreft weinig onder voor het westen al lijkt het er daar na al die jaren nog wel steeds een stuk minder welvarend aan toe te gaan. Dat valt af te lezen aan de omgeving: woningen zijn soms vervallen of verveloos, iets wat elders gewoon nauwelijks voorkomt. Maar ook de horeca maakt dit duidelijk. Een kop koffie heb je al voor 80 cent en een maaltijd voor vier euro behoort ook tot de mogelijkheden.

De campingbaas in het dorpje Butzow is moe en heeft er op z\'n zeventigste eigenlijk niet zo\'n zin meer in. Het moet nog maar even, het leven is anders te duur voor hem. \'Het draai hier in Duitsland alleen maar om geld\', moppert hij. \'Immer geld, geld geld!\' Moeizaam start hij zijn maaimachine om de laatste stukken gras rondom de kinderspeelplaats tot acceptabele hoogte terug te brengen. Met pensioen gaan is nog geen optie.

Dat het allemaal om geld draait wordt in de hoofdstad Berlijn pas echt duidelijk zichtbaar. De metropool is een wereld op zich. Kolossen van glas, staal en beton steken uitdagend als fallussen de hemel in. Grote pleinen worden afgewisseld door nog grotere pleinen en het aantal dure Audi\'s en Mercedessen is opvallend hoog. De afgelopen jaren is er op enorme schaal gebouwd en om deze bouwwoede af te sluiten heeft de regering bedacht dat er toch ook een Holocaustmonument zou moeten komen. Hiervoor heeft men een van de vele pleinen genomen en dit geheel gevuld met honderden rechthoekige blokken beton welke de herinnering aan de waanzin van zeventig jaar geleden een plaats moet moeten zien te geven. Met al die uitspattingen van economische vooruitgang, is een zekere contemplatie wel op z\'n plaats. Maar hoe treurig, het heeft zijn doel geheel gemist. Rondom rijden de toeristen in Trabanten in colonne achter een gids aan. In beslag genomen door zijn leuke speeltje, rijdt er een bijna een fietser overhoop die vloekend en tierend zijn weg vervolgd. Anderen lopen giechelend tussen de manshoge grauwe blokken door en maken er een spel van. Achter ieder blok kan een medetoerist, vriend of vriendin verschijnen. Dat wat een monument van bezinning zou moeten zijn, is in de praktijk een doolhof van een pretpark. Een bewaker in uniform, gewapend met een stapel folders, doet wanhopige pogingen de mensen van de lagere blokken aan de buitenkant af te houden. Een meelijwekkend schouwspel: het is dweilen met de kraan open. Zijn folders verdwijnen in een zak of tas en even verderop staat er al weer een volgende toerist bovenop een blok een foto te maken van een monument dat vooral associaties oproept met de grootheidswaanzin van een opgezwollen stad die met zijn poen, poeha en vooral zijn verleden geen raad weet.

Toch is er op de meest onverwachte plek wel aandacht voor de historie. Terwijl een in unifom gestoken student paspoorten vol stempelt met alle mogelijke DDR-stempels en een stel meiden opgewonden rond zijn collega hangt om tegen betaling op de foto te mogen, lezen anderen de tentoonstellingspanelen bij het laatste restantje van de muur, bij het voormalige Check-point Charlie in de Friedrichsstrasse, aandachtig door en zijn onder de indruk.

Wanneer ik Berlijn verlaat over een brede en kilometerslange boulevard wordt me nogmaals de enorme omvang van deze metropool duidelijk. Het duurt uren voordat de bebouwing achter me ligt. Nee, grote steden als deze zijn niet zo aan mij besteed. Op het platteland draaien de windmolens weer hun rondjes en wuiven de velden mij weer toe. Het graan is weer een stukje langer geworden, het leven gaat door. Op naar het bier, de bratwurst en de kartoffelsalat. Toch is het tegelijkertijd of de tijd heeft stil gestaan, de lucht is nog steeds niet opgeklaard en de regen wil maar niet vallen.

Eerst fiets ik nog door Polen en ga dan op weg richting Kiev, een andere grote stad niet ver van Tjernobyl, de plaats waar de bom wel gebarsten is.